Sankcja kredytu darmowego jest jednym z instrumentów ochrony konsumentów w relacjach z instytucjami finansowymi, przewidzianym w przepisach prawa. Stanowi sankcję cywilnoprawną, której celem jest wyeliminowanie negatywnych skutków wynikających z naruszenia przez kredytodawcę obowiązków ustawowych przy zawieraniu umowy kredytu konsumenckiego. W praktyce oznacza to, że w przypadku stwierdzenia naruszeń po stronie kredytodawcy, kredytobiorca ma prawo do uzyskania zwrotu wszystkich kosztów związanych z kredytem – poza samą kwotą kapitału.
Podstawę prawną tej instytucji stanowi art. 45 ust. 1 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim, który przewiduje, iż w sytuacji naruszenia przez kredytodawcę obowiązków informacyjnych określonych w ustawie, konsument może żądać, aby jego kredyt został uznany za nieoprocentowany i pozbawiony wszelkich kosztów. W konsekwencji kredytobiorca zobowiązany jest jedynie do zwrotu udostępnionego kapitału, natomiast wszelkie inne opłaty, w tym odsetki, prowizje, koszty ubezpieczenia oraz inne świadczenia dodatkowe, powinny zostać mu zwrócone.
Warunki skorzystania z Sankcji Kredytu Darmowego:
- przysługiwanie statusu konsumenta;
- umowy kredytu lub pożyczki zawarte od 18 grudnia 2011 r. (umowy zawarte przed tym terminem mogą zostać objęte sankcją ale na innych zasadach);
- umowa nie może być zawarta na kwotę wyższą niż 255 550 zł lub jej równowartość w przeliczeniu na PLN po średnim kursie NBP z daty zawarcia umowy;
- złożenie przez konsumenta oświadczenia o skorzystaniu z sankcji w terminie roku od wykonania umowy;
- umowa pożyczki lub kredytu konsumenckiego.
Zgodnie z pierwotnymi założeniami dyrektywy 2008/48/WE, na podstawie której, do polskiego porządku prawnego wprowadzone zostały przepisy o sankcji kredytu darmowego, instytucja ta miała mieć zastosowanie wyłącznie dla kredytów konsumenckich i wobec tego do kredytów zabezpieczonych hipoteką nie można było stosować sankcji kredytu darmowego. Niemniej polski ustawodawca implementując postanowienia Dyrektywy zdecydował, że do kredytów hipotecznych również będzie miała zastosowanie sankcja kredytu darmowego jednak w bardzo ograniczonym zakresie (do kosztów kredytu należnych kredytodawcy za okres czterech lat poprzedzających dzień złożenia oświadczenia przez konsumenta). Zatem wobec kredytu hipotecznego warunkami skorzystania będą:
- W okresie od 20.02.2006 r. do 17.12.2011 r. kwota kredytu hipotecznego udostępnionego na podstawie umowy zawartej z bankiem nie mogła przekraczać kwoty 80 000,00 zł,
- W okresie od 18.12.2011 r. do 21.07.2017 r. kwota kredytu hipotecznego udostępnionego na podstawie umowy o kredyt hipoteczny nie mogła przekraczać kwoty 255 550,00 zł.
Skorzystanie z sankcji wobec umów kredytu hipotecznego jest możliwe jedynie wobec umów kredytu hipotecznego zawartych do dnia 21.07.2017 r.
Naruszenia skutkujące skorzystaniem z SKD
O możliwości zastosowania sankcji kredytu darmowego decyduje naruszenie przez kredytodawcę choć jednego z ustawowych obowiązków wskazanych w ustawie o kredycie konsumenckim, m. in:
- nie zawarcie umowy w formie pisemnej lub innej formie szczególnej
- nieokreślenie rodzaju udzielonego kredytu i jego całkowitej kwoty, czasu obowiązywania umowy, terminu i sposobu spłaty zobowiązania,
- nieprawidłowe lub niepełne poinformowanie konsumenta o całkowitym koszcie kredytu, rzeczywistej rocznej stopie oprocentowania (RRSO) oraz innych istotnych warunkach umowy,
- brak wskazania w umowie wymaganych przez ustawę elementów, w tym warunków spłaty, wysokości rat czy kosztów dodatkowych,
- niedopełnienie obowiązku rzetelnego poinformowania o prawie do wcześniejszej spłaty kredytu, procedury spłaty kredytu przed terminem i związanych z tym konsekwencjach finansowych.
Banki i instytucje finansowe wobec których można zastosować sankcje kredytu darmowego
Sankcja kredytu darmowego ma zastosowanie zarówno do umów zawieranych z bankami, jak i instytucjami pożyczkowymi, pod warunkiem, że spełniają one definicję kredytu konsumenckiego określoną w ustawie. Przykładowo, instytucja sankcji kredytu darmowego może mieć zastosowanie do umów kredytowych lub pożyczkowych zawartych z poniższymi bankami oraz instytucjami finansowymi:
- Credit Agricole Bank Polska S.A.
- Deutsche Bank Polska S.A.
- Velo Bank S.A.
- Nest Bank S.A.
- ING Bank Śląski S.A.
- Bank BPH S.A.
- mBank S.A.
- BNP Paribas Bank Polska S.A.
- Bank Polska Kasa Opieki (Pekao) S.A.
- Getin Noble Bank S.A.
- Alior Bank S.A.
- Powszechna Kasa Oszczędności (PKO) Bank Polski S.A.
- Bank Millennium S.A.
- Raiffeisen Bank International A.G. z siedzibą w Wiedniu oddział w Polsce
- Santander Bank Polska S.A.
- Santander Consumer Bank S.A.
- Spółdzielcza Kasa Oszczędnościowo – Kredytowa im. Franciszka Stefczyka (SKOK Stefczyka)
Dzięki sankcji kredytu darmowego kredytobiorca zyskuje realną możliwość odzyskania nadpłaconych kosztów oraz ochrony przed nieuczciwymi praktykami rynkowymi. Dochodzenie tego roszczenia może wymagać wsparcia doświadczonego pełnomocnika, który pomoże w prawidłowym sformułowaniu żądania i skutecznym dochodzeniu zwrotu nienależnie pobranych świadczeń.